Απόδοση εορτής Κοιμήσεως της Θεοτόκου

του Δημητρίου Μπαλτατζή Δρ. Φ και θεολόγου

Οκτώ ημέρες μετά τη μεγάλη εορτή της 15ης Αυγούστου, δηλαδή στις 23 του μηνός, γίνεται η «απόδοσις» της, δηλαδή η πανηγυρική λήξη του εορτασμού. Η ευλαβής συνήθεια, πού είναι παράδοση στην Ορθόδοξη Εκκλησία και για άλλες μεγάλες εορτές της, έχει την αρχή της σε πρώιμες διατάξεις της Παλαιάς Διαθήκης (π.χ. Εξόδ. β’ 15-19, Λευϊτ. κγ΄ 36-39), σύμφωνα με τις οποίες οι μεγάλες θρησκευτικές εορτές των Ισραηλιτών διαρκούσαν οκτώ ημέρες. Αυτή η τάξη υιοθετήθηκε και από τη χριστιανική Εκκλησία, όχι βέβαια ομοιόμορφα και αμέσως, αλλά σταδιακά. Έτσι στα μεν Ιεροσόλυμα η απόδοση γινόταν στις 22 Αυγούστου, στην περίφημη Μονή των Στουδιτών στις 18, στο Άγιον Όρος και σε ορισμένες Μονές της Κωνσταντινούπολης στις 28 του μηνός. Αξιοσημείωτο είναι και το γεγονός ότι διάταγμα του αυτοκράτορα Ανδρόνικου Β΄ Παλαιολόγου (1282-1328) καθόριζε να εορτάζεται η Κοίμηση καθόλο το μήνα Αύγουστο.

Η Ακολουθία την ημέρα της «αποδόσεως», όπως ορίζεται στο Τυπικό, «ψάλλεται απαραλλάκτως κατά την εν τω Μηναίω διάταξιν της εορτής της 15ης Αυγούστου », με κάποιες, φυσικά, εξαιρέσεις. Η χρονική αυτή «παράταση» του εορτασμού δεν στερείται και του ανάλογου θεολογικού περιεχομένου. Γιατί είναι, κατά κάποιο τρόπο, μια υπέρβαση τού παρόντος χρόνου,αλλά και μια πρόγευση της Αιωνιότητας, η οποία -όπως γράφει ο απόστολος Παύλος- θα είναι μια χωρίς τέλος «πανήγυρις πρωτοτόκων» (Εβρ. ιβ΄ 23). Στην ουσία «κάθε εορτή είναι και μια μυστική γέφυρα πού «προάγει ημάς εις το πέραν» (Μάρκ. στ΄ 45), μας περνάει στην αντίπερα όχθη της άχρονης βασιλείας του Θεού».

Ἀπολυτίκιο

Ἐν τῇ γεννήσει τὴν παρθενίαν ἐφύλαξας, ἐν τῇ κοιμήσει τὸν κόσμον, οὐ κατέλιπες Θεοτόκε· μετέστης πρὸς τὴν ζωήν, Μήτηρ ὑπάρχουσα τῆς ζωῆς, καὶ ταῖς πρεσβείαις ταῖς σαῖς λυτρουμένη, ἐκ θανάτου τὰς ψυχὰς ἡμῶν.

Κοντάκιον

Τὴν ἐν πρεσβείαις ἀκοίμητον Θεοτόκον, καὶ προστασίαις ἀμετάθετον ἐλπίδα, τάφος καὶ νέκρωσις οὐκ ἐκράτησεν· ὡς γὰρ ζωῆς Μητέρα, πρὸς τὴν ζωὴν μετέστησεν, ὁ μήτραν οἰκήσας ἀειπάρθενον.