Εφηβεία και Εναντιωματική Συμπεριφορά: Ένα στάδιο στην ανάπτυξη του παιδιού ή μια ανησυχητική συμπεριφορά που πρέπει να απασχολήσει τους γονείς;

Γράφει στο efiveia.gr η Ψυχολόγος Μαρία Ελευθεριάδου

Καθώς η εφηβεία είναι μια αναπτυξιακή φάση με πολλές αλλαγές σε βιοσωματικό, νοητικό και συναισθηματικό επίπεδο, είναι αναμενόμενο να υπάρξουν αλλαγές και στη συμπεριφορά των εφήβων. Οι αλλαγές αυτές έχουν, συνήθως, να κάνουν με τη διεκδίκηση περισσότερων προνομίων, την αμφισβήτηση των γονέων και των κανόνων που τους επιβάλλουν και την εντονότερη προσπάθεια για αυτονόμηση.

Είναι λογικό η αυξανόμενη απαιτητικότητα των εφήβων να οδηγεί σε εντάσεις και να κάνει τους γονείς να αναρωτιούνται αναφορικά με το κατά πόσο η συμπεριφορά του παιδιού τους έχει να κάνει με την ηλικία τους ή αντανακλά μια περιγεγραμμένη δυσκολία του παιδιού που χρήζει ειδικής βοήθειας.

Καλό θα ήταν, λοιπόν, οι γονείς να απευθύνονται σε κάποιον ειδικό όταν το παιδί τους παρουσιάζει τις παρακάτω συμπεριφορές:

Θυμώνει έντονα και είναι ευερέθιστο (π.χ. χάνει συχνά και εύκολα την ψυχραιμία του, είναι εύθικτο και ενοχλείται εύκολα από τους άλλους, είναι συχνά θυμωμένο και γεμάτο πικρία για τους άλλους)
Είναι εριστικό και ανυποχώρητο (π.χ. συχνά καβγαδίζει με ενήλικες και άτομα της εξουσίας, ενεργητικά αψηφά και αρνείται να συμμορφωθεί με τους κανόνες που του επιβάλλονται, εσκεμμένα ενοχλεί άλλους ανθρώπους, κατηγορεί άλλους για τα δικά του σφάλματα ή τη δική του κακή συμπεριφορά)

Εκδικητικότητα (π.χ. συχνά κακιώνει με τους άλλους ή είναι εκδικητικό)

Θα μπορούσε κανείς να σκεφτεί ότι οι παραπάνω συμπεριφορές εντάσσονται εύκολα και από πολλούς ανθρώπους σε ένα πλαίσιο φυσιολογίας που δεν εγείρει ανησυχίες. Η ταξινόμηση των παραπάνω συμπεριφορών και ο χαρακτηρισμός τους ως ακραίες ή αναμενόμενες θα πρέπει να γίνεται με γνώμονα τη συχνότητα, την ένταση και τη διάρκεια των εν λόγω συμπεριφορών και να συνυπολογίζεται το κατά πόσο αυτές οι συμπεριφορές κάνουν το παιδί να δυσλειτουργεί στο οικογενειακό και σχολικό του περιβάλλον καθώς και στις παρέες των συνομιλήκων του.

Άλλες συμπεριφορές των εφήβων που θα πρέπει να απασχολήσουν τους γονείς, είναι:

Η έλλειψη μεταμέλειας: όταν το παιδί τους δε νιώθει άσχημα αφότου έχει κάνει κάτι κακό και δεν ενδιαφέρεται για τις συνέπειες των πράξεών του (π.χ. όταν έχει χτυπήσει κάποιον, αλλά δεν αισθάνεται τύψεις ή δεν ενδιαφέρεται για τυχόν αποβολή από το σχολείο)

Η έλλειψη ενσυναίσθησης: όταν αψηφά τα συναισθήματα των άλλων άνθρωπων και δεν ενδιαφέρεται για τον αντίκτυπο που θα έχουν οι πράξεις του/της στους άλλους ανθρώπους

Η αδιαφορία για τις επιδόσεις του/της: όταν δεν ενδιαφέρεται για τη φτωχή του/της επίδοση στο σχολείο ή σε άλλες σημαντικές δραστηριότητες (π.χ. να μην ενδιαφέρεται για το αν θα μείνει στην ίδια τάξη)

Η ελλιπής έκφραση της συναισθηματικής του/της κατάστασης: όταν δεν εκφράζει το πώς νιώθει ή δεν εκφράζεται με ειλικρίνεια για το πώς νιώθει (π.χ. λέει ότι δεν είναι θυμωμένος/η, αλλά οι εκφράσεις του και το ύφος του βρίσκονται σε αντιδιαστολή με αυτό) ή όταν εκφράζει το πώς νιώθει προκειμένου να κερδίσει κάτι (π.χ. γίνεται χειριστικός/ή).

Ανεξάρτητα, όμως, από το αν οι παραπάνω συμπεριφορές έχουν τέτοια διάρκεια και ένταση ώστε να παραπέμπουν σε περιγεγραμμένες διαταραχές, καλό θα ήταν να έχουμε πάντα στο μυαλό μας πώς μπορούμε να πλαισιώσουμε το κάθε παιδί όσο το δυνατόν καλύτερα προκειμένου να ενισχύσουμε την αυτοεκτίμησή του και να το βοηθήσουμε να χτίσει καλές και λειτουργικές σχέσεις με τους ανθρώπους γύρω του.