Πανηγυρίζει ο Ιερός Ναός της Υπαπαντής Λευκακίων

Ολοκληρώθηκαν οι εορτασμοί στο δημοτικό διαμέρισμα Λευκακίων του δήμου Ναυπλιέων για την μεγάλη εορτή της Υπαπαντής του Κυρίου.

Την παραμονή της εορτής τελέσθηκε πανηγυρικός εσπερινός από τον Ιεροκήρυκα της Μητροπόλεως Αργολίδος Χρυσόστομο Μιχαλόπουλο, ο οποίος κήρυξε και τον θείο λόγο. Μετά το τέλος του εσπερινού ακολούθησε η λιτάνευση της Ιερής εικόνας παιανιζούσης της Δημοτικής φιλαρμονικής Ναυπλίου.

Ανήμερα της εορτής Παρασκευή 2 Φεβρουαρίου εψάλει η Ακολουθία του όρθρου και στη συνέχεια τελέσθηκε η θεία λειτουργία μετά θείου κηρύγματος. Ο εφημέριος του Ιερού ναού Υπαπαντής Λευκακίων π. Μιχαήλ Καλαμαράς εκ μέρους του εκκλησιαστικού συμβουλίου ευχαρίστησε εκ καρδίας όλους που τίμησαν με την παρουσία τους την μεγάλη εορτή.

Μετά το πέρας της θείας λειτουργίας ο Ιερέας του Ναού π, Μιχαήλ Καλαμαράς έκοψε την βασιλόπιτα στο πνευματικό κέντρο του Ναού.

ΙΕΡΑ ΕΝΟΡΙΑ ΥΠΑΠΑΝΤΗΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΤΩΝ ΛΕΥΚΑΚΙΩΝ

Α’) Ενετική εκκλησιαστική απογραφή του 1696, πρώτη αναφορά του οικισμού Σπαΐ (Σπαϊτζίκου= σήμερα Λευκάκια).

Στα πλαίσια της ενετικής εκκλησιαστικής απογραφής του 1696, συγκεντρώθηκαν στις 22 Αυγούστου οι βεβαιώσεις - απογραφικά δελτία των ιερέων της περιοχής Δρεπάνου, όπως ονομαζόταν η περιοχή μας ένεκα της υπάρξεως εδώ μεσαιωνικής κώμης υπό την ονομασία Δρέπανο (να μην συγχέεται με το σημερινό ομώνυμο χωριό, πρώην Χαϊντάρι). Με το απογραφικό δελτίο της ενορίας Παλαιοκάστρου (αρχαίας Ασίνης), εισέρχεται στην εκκλησιαστική ζωή του τόπου μας ο οικισμός Σπαΐ (μετέπειται Σπαϊτζίκου, σημερινά Λευκάκια).

Μια ματιά στο οικιστικό περιβάλλον της περιοχής κατά το 1696

Στην περιοχή μας, παραμονές της β’ ενετικής κυριαρχίας υπάρχει μια κώμη, η κώμη Δρέπανον την οποία ο μεν Ολλανδός Ναύαρχος JEAN HENRI VAN KINSBERGEN τοποθετεί μετά τον όρμο Καστρακίου (αρχ. Ασίνης ) επί των υψωμάτων προς την κατεύθυνση του Ναυπλίου, των ασιναίων υψωμάτων, όπως τα ονομάζει ο ποιητής μας Ν. Καρούζος: <<υπεράνω των ασιναίων υψωμάτων η μοίρα μου τ’ Ανάπλι>>, ο δε Αντώνης Μηλιαράκης, στο μνημειώδες γεωγραφικό έργο του με μια μικρή απόκλιση από την ακριβή θέση της την ταυτίζει με το σημερινό Τσέλο.

 Όπως προκύπτει από προφορική παράδοση των Τσελιωτών, εκεί,γύρω από την Αγία Παρασκευή ήταν το κοιμητήριο της κώμης, ενώ ο πυρήνας του οικισμού εντοπιζόταν μέχρι το πρώτο μισό του 20ου αι. στους πρόποδες του υψώματος Πιλάφι/Αγιολιάς, πλάι στο σημερινό κοιμητήριο της Ασίνης. Με την ανακύκλωση όμως του δομικού υλικού βαθμιαία εξαφανίστηκαν ολοκληρωτικά τα ίχνη του και στη θέση του έγιναν αναβαθμίδες με ελιόδενδρα .

Ο Αντ. Μηλιαράκης αναφέρει εκείνο το Δρέπανον ως <<το αρχαιότερον όν του αυλώνος>>. Ερευνώντας για τις απαρχές της κώμης εκείνης ίσως και να οδηγούμαστε στον 9ο μ.Χ. αιώνα. Μια πληροφορία που μου μετέφερε στις 18 Απριλίου 2015 ο παπα-Πολύβιος Μίλλης, μελετητής εκκλησιαστικών κειμένων και συγγραφέας, λέει ότι ονομάστηκε έτσι διότι κάποτε εγκαταστάθηκαν εκεί έποικοι από το Δρέπανο της Βηθυνίας, πατρίδας της αγίας Ελένης. Συνάντησε είπε την πληροφορία αυτή τυχαία κάποτε σε ένα συναξάριο. Είναι πράγματι γεγονός ότι κατά το 810, επί Νικηφόρου Α΄, έγινε μαζική μεταφορά πληθυσμών από όλα τα μέρη του κράτους σε περιοχές όπου πριν κατοικούσαν Σλάβοι και ανακτήθηκαν από τους Βυζαντινούς.

Μεταξύ των περιοχών αυτών, όπως λέει ο Κωνσταντίνος Ζ’ ο Πορφυρογέννητος , ήταν βέβαια και η Πελοπόννησος. Προηγουμένως, οι επιθέσεις των Σλάβων που <<τας των γειτόνων οικίας των Γραικών εξεπόρθουν και εις αρπαγήν ετίθεντο>> καθώς και μια τρομερή επιδημία χολέρας (κατ’ άλλους πανούκλας) με μεταφορά κατοίκων από τα παράλια στην κυρίως πληγείσα Κωνσταντινούπολη για να συμπληρωθεί ο πληθυσμός της, είχαν αποτέλεσμα να αραιωθεί ο πληθυσμός των Ελλήνων, κυρίως στην ύπαιθρο της Πελοποννήσου. Όπως προκύπτει από δημοσιευμένη έρευνά μου, στην περιοχή μας οι εναπομείναντες κάτοικοι κατά τα χρόνια της έξαρσης του σλαβικού επεισοδίου είχαν καταφύγει στη νησίδα Ορόβη (Ρόμβη ), ενώ κάποια σλαβικά τοπωνύμια μαρτυρούν εδώ την ύπαρξη Σλάβων. Είναι λοιπόν πολύ φυσικό, μετά την εκδίωξή τους να έγινε και εδώ εποικισμός με Έλληνες από άλλα μέρη του κράτους .

Ας πάμε όμως στο 1696 και ποιο συγκεκριμένα στις 20 Ιουλίου που οι Ενετοί αποβιβάζονται στο Τολό και βαδίζουν προς το Ναύπλιο. Από την περιγραφή των γεγονότων που κάνει ο Μιχ. Λαμπρυνίδης προκύπτει ότι ταυτόχρονα δημιουργείται ένα ρεύμα φυγής των Ελλήνων κατοίκων, με κατεύθυνση τις ανατολικές περιοχές ακόμα και τα κοντινά νησιά. Κατά τις επιχειρήσεις κατάληψης του Ναυπλίου έγιναν φονικές μάχες με εκατοντάδες νεκρούς. Μια αχρονολόγητη απογραφή της εδώ β’ ενετοκρατίας, που αναφέρει <<11 κώμες κατασταφείσες υπό του πολέμου>>, σε συνδυασμό με τις απογραφές 1696 και 1700, μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι το ευρισκόμενο στο θέατρο του πολέμου μεσαιωνικό Δρέπανον κατεστράφη και ως φαίνεται δεν ξανακατοικήθηκε.

Οι κάτοικοί του είχαν καταφύγει σε ανατολικότερες περιοχές (από το Χαϊντάρι μέχρι και τα Ίρια) και παρέμειναν εκεί δεδομένου ότι στην υπόλοιπη περιοχή εγκατέστησαν οι ενετοί έποικους από άλλες κτήσεις τους (γίνεται λόγος για Εύβοια, Θήβα, Αθήνα, Μέγαρα). Το κενό αναπληρώθηκε με την εξέλιξη του εγγύτατα χωρίου Τζαφέραγα (σημερινή Ασίνη που για ένα διάστημα κληρονόμησε και την ονομασία <<Δρέπανο>> όπως διαφαίνεται στην απογραφή του 1700 καθώς και στην μελέτη του Ολλανδού ναυάρχου). Όπως βλέπουμε στην απογραφή του 1696 σε όλη την έκταση της πεδιάδας του Δρεπάνου υπάρχουν διάσπαρτα μικρά ή μεγάλα ζευγολατιά, δηλαδή οικισμοί και υποστατικά ζευγηλατών (=αροτριέων) που καλλιεργούσαν τα γειτονικά τους χωράφια (κάποια από τα ζευγολατιά αυτά θα εξελιχθούν στα σημερινά χωριά, μάλιστα κάποια ευμεγέθη ήδη από την β’ ενετοκρατία θα καλούνται χωριά, όπως τα Τζαφέραγα και Χαϊντάρι).

Ο σήμερα ονομαζόμενος λιμένας Βιβαρίου, ως επίνειο του μεσαιωνικού Δρεπάνου ονομαζόταν τότε λιμένας Δρέπανον (ο όρμος Τολού χρησιμοποιείτο τόσο από τους Ενετούς όσο και από τους Τούρκους ως ναύσταθμος). Στο προαναφερθέν δελτίο απογραφής της Ενορίας Παλαιοκάστρου (αρχαίας Ασίνης ) βλέπουμε ότι σε όλους τους οικισμούς της έχουν εγκατασταθεί έποικοι. Αναλυτικά έχει ως εξής (οι αγκύλες και οι παρενθέσεις δικές μου ):

Παλαιόκαστρο, Τζαφέραγα, Σπαΐ και Λούζη της περιοχής Δρεπάνου

Χωρίον Τζαφέραγα, έχει εκκλησία Άγιος Κωνσταντίνος, υποστατικά δεν έχει. Είναι 20 σπίτια αυθεντικά όπου κάθονται οι ξένοι. Άνδρες ξένοι πανδρεμένοι και ανύπανδροι 10, γυναίκες πανδρεμένες και ανύπανδρες 20, παιδιά αρσενικά και θηλυκά 7 (σύνολο κατοίκων 37).

Ζευγολατιό Σπαΐ, έχει εκκλησία Άγιος Νικόλαος, δεν έχει υποστατικά. Είναι 6 σπίτια αυθεντικά όπου κάθονται οι ξένοι, είναι και ένας πύργος. Άνδρες πανδρεμένοι και ανύπανδροι 5, γυναίκες πανδρεμένες και ανύπανδρες 5, παιδιά αρσενικά και θηλυκά 7. (σύνολο κατοίκων 17).

Παλαιόκαστρο, έχει εκκλησία Παναγία, έχει και 2 παρεκκλήσια, υποστατικά δεν έχουν. Είναι 7 σπίτια αυθεντικά όπου κάθονται οι ξένοι. Άνδρες πανδρεμένοι ξένοι 2, γυναικές πανδρεμένες ξένες 2, παιδιά αρσενικά και θηλυκά 2 [σύνολο κατοίκων 6, μετά του ιερέως 7 (έχουν απογραφεί μόνο έγγαμοι άνδρες, άρα όχι και ο ιερέας που ήταν μοναχός , τον οποίο προσθέτω εγώ )].

Ζευγολατιό Λούζη, έχει σπίτια αυθεντικά και πύργο συνολικά 5. Άνδρες ξένοι πανδρεμένοι 4, γυναίκες πανδρεμένες 4, παιδιά αρσενικά και θηλυκά 5 (σύνολο κατοίκων 13).

Διονύσιος ιερομόναχος και εφημέριος Παλαιοκάστρου βεβαιώνω [Προφανώς εκ παλαιοτέρας παραδόσεως έδρα της ενορίας είναι το Παλαιόκαστρο (αρχ. Ασίνη) με εκκλησία την Παναγία (ήδη κατά τις πρόσφατες εργασίες ανάδειξης του αρχαιολογικού χώρου απεκαλύφθησαν τα θεμέλιά του μεσαιωνικού ναού πλάι στο σημερινό)].

Βιβλιογραφία:

1. Κ. Ντόκου<< Η εν Πελοποννήσω εκκλησιαστική περιουσία κατά την περίοδον της Β’ Ενετοκρατίας >>

2. Μιχ Λαμπρυνίδη <<Η Ναυπλία >> 1950

3. Αντ. Μηλιαράκη <<Γεωγραφία πολιτική νέα και αρχαία του νομού Αργολιδοκορινθίας >> 1886

4. Καρλ Χοπφ <<Οι Σλάβοι στην Ελλάδα>>

5. Ναυπλικά Ανάλεκτα VII 2009, Hλία Κ. Μηναίου <<Μεσαιωνικές σελίδες της Ασιναίας>>

6. Κων/νου Νικ.Σάθα <<Μνημεία Ελληνικής Ιστορίας>>

Β’) ΙΕΡΕΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ – ΜΗΝΑΙΟΣ ΠΡΩΤΟΣ ΕΦΗΜΕΡΙΟΣ ΤΗΣ ΥΠΑΠΑΝΤΗΣ ΛΕΥΚΑΚΙΩΝ

<<Με Β.Δ. της 28ης Απριλίου (10 Μαΐου) 1834 (ΦΕΚ 19 ), Περί της οροθεσίας και της εις δήμους διαιρέσεως του νομού Αργολίδος και Κορινθίας >> σχηματίσθηκαν οι οκτώ δήμοι της επαρχίας (Ναυπλίας ): 1.Ναυπλίας (-έων), 2.Επιδαύρου (-ίων), 3. Αραχναίου, 4. Μηδείας(Μιδέας), 5.Τιρυνθίδος,6. Ασίνης, 7. Λήσσης, 8. Προσύμνης>>(Ελευθ. Γ. Σκιαδά <<Ιστορικό διάγραμμα των δήμων της Ελλάδος 1833-1912>> Αθήνα 1993).

Η ίδια πηγή μας πληροφορεί ότι ο δήμος Ασίνης καατάχθηκε στην Γ’ Τάξη, με πληθυσμό 441 κατοίκους. Χωρία και οικισμοί του δήμου Ασίνης καθώς και ο πληθυσμός τους κατά τον χρόνο σχηματισμού του ήταν :

Χαϊδάρι 119), Τσέλλον (54), Μουράταγα (24), Τζαφέραγα και Σπαϊτζίκου (187), Μοναί Αυγού και Μεταμορφώσεως (8), Ηρία ή Ίρια (49) , Κάνδια , Σουληνάρι. Οπως βλέπουμε , Τζαφέραγα και Σπαϊτζικου αποτελούν μια κοινότητα, φυσικό ήταν να αποτελούν και ενιαία ενορία.Εφημέριος της ενιαίας αυτής ενορίας ήταν από το 1824 ο πρόγονός μου Ιερέας Γεώργιος Παναγιωτόπουλος-Μηναίος(αρχικά λεγόταν Παναγιωτόπουλος, αργότερα όμως άλλαξε το επώνυμό του σε Μηναίος ). Στα περιθώρια των λειτουργικών του βιβλίων έχει κάνει επανειλλημμένα εγγραφές που αφορούν την χειροτονία του, όπως :

<<Σημείωσις της χειροτονίας Γεωργίου Ιερέως εφημερίου του Αγίου Δημητρίου (του Τζαφέραγα ) και Υπαπαντής (του χωρίου Σπαϊτσικου). Εις τα 1824 ή ’25 Φεβρουάριον μήνα. Ιεροδιάκων εις τους Αγίους Αποστόλους (Σπέτσαις), Ιερεύς εις την Μονήν του Αγίου Νικολάου. Φεβρουαρίου α’ και β’ διά χειρός Διονυσίου Αρχιερέως του πρώην Τριπόλεως >>.


Ο γιός του, ο Παπαπαντελής, επιγραμματικά γράφει γι’αυτόν:

<<Γεώργιος Μηναίος Ιερεύς γεννηθείς κατά το έτος 1800 εχειροτονήθη ετών 24 , απεβίωσεν τη 5 Φεβρουαρίου 1875 ζήσας τα πάντα έτη ως είδεν αυτός εβδομήκονταπέντε – 75 υπηρέτης δε θεού εγένετο εν όλω τω βίω του έτη πεντήκοντα και εν, αιωνία η μνήμη του >>

Τον Παπαγιώργη Μηναίο διαδέχτηκαν στην Ασίνη ο προαναφερθείς γιός του Ιερέας Παντελής, ενώ στα Λευκάκια που απέκτησαν δική τους ενορία οι δυο γαμβροί του Ιερείς, Θεοδόσιος Καλογερόπουλος και Ελευθέριος Αραμπός, που αντίστοιχα νυμφεύτηκαν τις θυγατέρες του Βιολέτα και Ευφροσύνη.