Πρεμιέρα για το «Αρκαδία Χαίρε» του Φίλιππου Κουτσαφτή

Το ντοκιμαντέρ «Αρκαδία Χαίρε» του Φίλιππου Κουτσαφτή, που προβλήθηκε στο 17ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, μας ταξιδεύει σε ένα διαφορετικό μέρος της Ελλάδας: είναι μια περιήγηση στα χωριά της Τεγέας, αλλά ταυτόχρονα και μια προσπάθεια αναζήτησης ταυτότητας.

Όπως και στο προηγούμενο ντοκιμαντέρ του «Αγέλαστος Πέτρα», η προσπάθεια ήταν «να δούμε τους τόπους με τρόπο έξω από την καταγραφή και την περιγραφή, με την ταυτότητα τους», ενώ κατ’ επέκταση, όπως είπε, «το να βρω αυτούς τους δρόμους είναι μέρος και της δικής μου ταυτότητας».

Ο κ. Κουτσαφτής επέλεξε την Αρκαδία συμπτωματικά, με αφορμή τη χρηματοδότηση του Κοινωφελούς Ιδρύματος Μιχαήλ Ν. Στασινόπουλος – Βιοχάλκο. «Η ταινία είναι μια περιπλάνηση κάποιων ετών στην Τεγέα, όπου υπάρχουν 18 χωριά με ελάχιστους κατοίκους και μεγάλη ιστορία.

Υπάρχει επίσης ο συγκλονιστικός ναός της Αλέας Αθηνάς, καθώς και πολλά γοητευτικά μυθολογικά στοιχεία. Πέρα από το ιστορικό και μυθολογικό πλαίσιο της αρχαιότητας, η Αρκαδία συνδέεται και με έναν μύθο που ήρθε από τη Δύση, το μύθο του Διαφωτισμού.

Η ευδαίμων Αρκαδία συμβόλιζε τον επίγειο παράδεισο του άδολου έρωτα προ του προπατορικού αμαρτήματος. Από τους διανοούμενους του Διαφωτισμού δεν επισκέφτηκε κανείς την πραγματική Αρκαδία κι αυτός ο μύθος δεν ρίζωσε στον ελλαδικό χώρο», υπογράμμισε ο κ. Κουτσαφτής.

Μια περιπλάνηση στο χθες και το σήμερα της Αρκαδίας, ενός τόπου γεμάτου μύθους και ιστορικές αναφορές. Μιάμιση δεκαετία μετά την «Αγέλαστο Πέτρα», ο Φίλιππος Κουτσαφτής επιστρέφει με ένα εξίσου λυρικό, ευαίσθητο, αλλά πολύ πιο βασισμένο στον (επεξηγηματικό ) λόγο ντοκιμαντέρ.

Έχουν περάσει 15 χρόνια από την «Αγέλαστο Πέτρα», το διασημότερο σύγχρονο ελληνικό ντοκιμαντέρ και εκείνο το οποίο έβγαλε από το μυαλό του θεατή ότι ταινία τεκμηρίωσης σημαίνει είτε παράθεση ιστορικών ντοκουμέντων είτε φυσιολατρικές και ηθογραφικές πληροφορίες τηλεοπτικής κοπής. Με μια ποίηση που ανάβλυζε από την πεζή καθημερινότητα, ο διευ­θυντής φωτογραφίας Φίλιππος Κουτσαφτής είχε καταφέρει να συνδυάσει το παρόν και το παρελθόν ενός γεμάτου αντιφάσεις τόπου, της ιερής και βιομηχανικής Ελευσίνας, κινηματογραφώντας με –συχνά υπερβάλλοντα– λυρισμό ένα συγκινητικό «παράπονο της Περσεφόνης». Με το ίδιο βλέμμα κοιτάζει τώρα την καρδιά της Πελοποννήσου, την Αρκαδία, και ακόμα πιο συγκεκριμένα την Τεγέα, μια περιοχή συνδεδεμένη με μυθολογικά στοιχεία, μείζονα ιστορικά γεγονότα και το όνειρο των Ρομαντικών περί ουτοπικού επίγειου παραδείσου («Et in Arcadia ego»).

Το σπουδαιότερο καλλιτεχνικό προσόν του Κουτσαφτή είναι η διαυγής, αθώα ματιά με την οποία πλησιάζει κάθε φορά το υλικό του, κάτι που κάνει κι αυτό το ντοκιμαντέρ του να ξεχωρίζει από τις υπόλοιπες «προκατασκευασμένες» κινηματογραφικές αποδείξεις της αλήθειας. Η κάμερα του «Αρκαδία Χαίρε» στέκεται με την ίδια απροσποίητη ειλικρίνεια και δέος απέναντι σε έναν αρχαίο ναό, ένα οργωμένο χωράφι κι ένα βλαχοπόπ πανηγύρι. Ανακαλύπτει τη μυστική τους σχέση μπροστά στα μάτια μας, μαζί μας, κι αυτό δίνει στην καταγραφή της αφενός καθαρότητα και αφετέρου μια γνήσια ποιητική διάσταση.

Την τελευταία ενισχύει κι ένας προσωπικός, συχνά δοκιμιακός, συχνότερα όμως συναισθηματικός λόγος, που δανείζεται από Φερνάντο Πεσόα, Ζήσιμο Λορεντζάτο και Νικηφόρο Βρεττάκο, φορτίζεται από τη μουσική του Κωνσταντίνου Βήτα και περιγράφει μια παρηκμασμένη πραγματικότητα, αναζητώντας νοσταλγικά την Αρκαδία –όπως και προηγουμένως την Ελευσίνα– που χάθηκε παντοτινά. Μόνο που ο τρυφερός λυρισμός του Κουτσαφτή, ο οποίος μαζί με τη συγκίνηση κουβαλά κι έναν ρετρό συντηρητισμό, στηρίζεται εδώ σε μια χειμαρρώδη και περιγραφική αφήγηση off, η οποία «καβαλά» την εικόνα, αδυνατίζοντας τη σιωπηλή, υπόγεια δύναμή της. Ίσως όμως αυτό, από την άλλη, να είναι, όπως και στην «Αγέλαστο Πέτρα», το «εμπορικό» προσόν μιας εκ φύσεως αντιεμπορικής ταινίας.

ΠΗΓΗ : moriasnews.gr